Sámediggi - Het Noorse Samische parlement

De Samen zijn een inheems volk met traditionele territoria binnen de nationale grenzen van Finland, Noorwegen, Zweden en Rusland. De Samen woonden in hun nederzettingen lang voordat deze landsgrenzen werden vastgesteld.

Het Sámi-parlement in Noorwegen is een uiting van erkenning dat de Samen een van de twee volkeren in Noorwegen zijn. Het wordt democratisch gekozen door en voor de Samen; het is een inheems parlement en behandelt alle zaken die de Samen aangaan.

Het Sami-parlement is de belangrijkste dialoogpartner voor de Noorse regering in haar Sámi-beleid. Het Sami-parlement heeft ook bestuurlijke verantwoordelijkheid en beleidsinstrumenten op bepaalde gebieden overgenomen, bijvoorbeeld op het gebied van taal, cultuur en onderwijs.

Het parlement werd geopend op 9 oktober 1989 in Karasjok en in 2000 kreeg het een nieuw parlementsgebouw.

Het Alta-conflict, dat wil zeggen het verzet tegen het afdammen van de waterlopen van Alta en Kautokeino in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, versnelde het proces dat leidde tot de oprichting van het Sámi-parlement. (zie verder de pagina 'Strijd' in voorbereiding). Het leidde ook tot de goedkeuring van een nieuwe bepaling in de Noorse grondwet in 1988, §108:

Het is de verantwoordelijkheid van de autoriteiten van de staat om de voorwaarden te scheppen die het Sámi-volk in staat stellen zijn taal, cultuur en manier van leven te behouden en te ontwikkelen.

De parlementsverkiezingen worden ieder vier jaar gehouden en vallen samen met die van de Storting, het Noorse parlement.

Iedereen die op de kiezerslijst van het Sámi-parlement is ingeschreven, kan stemmen of zich kandidaat stellen. Iedereen die stemrecht heeft bij gemeenteraadsverkiezingen en is ingeschreven op de kiezerslijst, kan stemmen bij de parlementsverkiezingen van de Samen.
Iedereen die zichzelf als Same beschouwt en die of het Samisch als moedertaal heeft, of een ouder, grootouder of overgrootouder heeft met het Samisch als moedertaal, kan zich inschrijven op de kiezerslijst van het Sámi-parlement. Ook kinderen van personen die op de kiezerslijst staan ​​of stonden ingeschreven, kunnen zich inschrijven. Daar moet men actief voor kiezen.

Het parlementsgebouw

Het Samische parlementsgebouw is prachtig. Het staat in Karasjok werd op 2 november 2000 officieel geopend door Z.K.H. Koning Harald V.

Rondom het Sámi-parlementsgebouw ligt een landschap dat bestaat uit pijnbomen en natuurlijke vegetatie. Elementen zoals het beton en de grijze kleur van de larikshouten lambrisering zorgt ervoor dat het gebouw opgaat in de omringende natuur.

Het gebouw bestaat uit een halve cirkel met twee verdiepingen en biedt ruimte aan de bibliotheek, de receptie, vergaderruimten en kantoren.
De plenaire zaal bevindt zich aan het einde van de halve cirkel, en is met een gesloten brug verbonden aan het hoofdgebouw. Het heeft de vorm van een klassiek Samische houten goahti (vergelijkbaar met de Indiaanse tipi).

De bibliotheek bevat de grootste verzameling boeken en documenten van Noorwegen over de Samische talen en Samische onderwerpen. De bibliotheek bevat boeken in meerdere Samische talen. Het bevat ook uitgebreide specialistische literatuur over Samische onderwerpen in de Scandinavische talen, Engels, Latijn, Duits en diverse andere talen. De bibliotheek staat open voor iedereen. (bron: brochure The Sámi Parliament of Norway

Hieronder treft u een introductiefilmpje van het Noorse Sámi parlement in Karasjokk. De film heeft een Engelse ondertitel.

Een kleine foto impressie van mijn bezoek aan het parlementsgbouw in 2017.

Zie verder De officiële website van de Sámediggi

Sámediggi - Het Finse Samische parlement

Het Sámi-parlement (Sámediggi) is het zelfbestuursorgaan van de Samen in Finland, dat begin 1996 een wettelijke status kreeg. In de periode daarvoor (1973-1995) bestond een 'Sámi-delegatie' (Sámi Parlamenta), opgericht bij decreet.

Het Sámi-parlement is het hoogste politieke orgaan van de Samen in Finland. Het is een onafhankelijke publiekrechtelijke rechtspersoon en geen staatsinstantie of onderdeel van het Finse openbaar bestuur.

Op de website van het Ministerie van Justitie kunnen we lezen:

Under the Constitution, the Sámi, as an indigenous people, have the right to maintain and develop their own language and culture. In their native region, the Sámi have linguistic and cultural self-government.

[Volgens de grondwet hebben de Samen, als inheems volk, het recht om hun eigen taal en cultuur te behouden en te ontwikkelen. Op hun geboortegrond hebben de Samen zelfbestuur voor wat betreft taal en cultuur].

Het gebied waar het om gaat bestaat uit de gemeenten Enontekiö, Inari, Utsjoki en een deel van Sodankylä. Daarbinnen gelden de Samische talen als officiele taal (vergelijkbaar met ons Friesland). Onder de Samische talen worden hier verstaan: Inari-samisch, Skolt-samisch en Noord-samisch. met het Fins erbij zijn deze gemeenten dus vier-talig.

Het parlement vertegenwoordigt de Samen in nationale en internationale verbanden en houdt zich bezig met de kwesties met betrekking tot de taal van de Samen, hun cultuur en hun positie als een inheems volk. Het Sámi-parlement kan adviezen geven aan de autoriteiten.

De status van de Samen werd in 1995 in de grondwet vastgelegd. De Samen hebben als inheems volk het recht om hun eigen taal, cultuur en traditioneel levensonderhoud te behouden en te ontwikkelen. Er is ook een wet met betrekking tot het recht om de Samische taal te gebruiken in de omgang met de autoriteiten.

Sinds 1996 hebben de Sami constitutioneel zelfbestuur in het thuisland van de Samen op het gebied van taal en cultuur. Dit zelfbestuur wordt beheerd door het Sámi-parlement, dat wordt gekozen door de Samen. De Skolt Samen behouden ook hun traditie van dorpsbestuur, onder de Skolt Act, binnen het gebied dat is gereserveerd voor de Skolt Samen binnen het thuisland van de Samen (bron: Sámediggi).

Zie verder de website van Sámediggi - het Finse Samische parlement

Cultureel centrum Sojos

Het parlement is gehuisvest in het cultureel centrum Sojos in Inari. Het gebouw is ontworpen door Halo Architects - Janne Laukka en Tuomas Niemela, en werd opgeleverd in 2012.

Het gebouw is stervormig. De plattegrond lijkt op een rendierhuid. De verschillende activiteiten zijn verdeeld over de verschillende punten van de ster. In het hart van het gebouw ligt het auditorium en de parlementszaal.

In het gebouw is ook het Sámi-archief gehuisvest. De archieven maken deel uit van het Nationaal Archief van Finland. (bron: website Sojos)

Zie verder de website Sojos

Sámediggi - Het Zweedse Samische parlement

Als inheems volk hebben de Samen een andere status dan andere etnische minderheden in Zweden. De Samen zijn geen immigranten, ze hebben in hun vaste gebieden gewoond lang voordat de grenzen werden getrokken voor de naties van vandaag. In 1977 erkende de Zweedse Riksdag de Samen als een inheems volk in Zweden. Sinds 2011 worden de Samen als volk erkend in de Zweedse grondwet.

Het Sámi-parlement in Zweden werd in 1993 ingehuldigd. Hiermee werd de status van de Samen als een inheems volk door de Zweedse regering erkend.
Het Zweedse Samen-parlement is een mix van een door de bevolking gekozen parlement en een overheidsinstantie met beperkte en wettelijk gereguleerde taken. Er is hiermee een inherent conflict ingebouwd tussen het verlangen van de Samen naar meer onafhankelijkheid enerzijds en de behoefte aan regulering door de rijksoverheid (dit betreft o.a. de regulatie van de 'rendierhouderij').

In de praktijk leidt dit tot verkiezingsbeloften van Samische parlementariërs die vaak rechtstreeks in strijd zijn met de politiek van de regering en de Riksdag (het Zweedse parlement). Deze dubbelrol heeft er vaak toe geleid dat de politici van het Sámi-parlement zich verlamd en beperkt voelen door de regelgeving en subsidiesturing, aangezien het Sámi-parlement een agentschap is dat onder de regering valt.

Het woord 'ting' (parlement) in Sameting heeft dus niet de reikwijdte die bijvoorbeeld de Riksdag en de gemeenten hebben. Er is geen sprake is van een zelfbeschikkingsorgaan

De formele status van het Sámi-parlement wordt vermeld in de eerste paragraaf van de wet:

Deze wet voorziet in voorzieningen voor een speciaal agentschap – het Sámi-parlement – ​​met de primaire taak om toezicht te houden op kwesties met betrekking tot de Sámi-cultuur in Zweden

Volgens de toenmalige Zweedse regering was het besluit om van het Sámi-parlement een centrale administratieve instantie voor de rendierhouderij te maken een stap op de goede weg. Bepaalde administratieve taken werden vanaf 2007 overgedragen van de districtsbestuursraden en het ministerie van Landbouw naar het Sámi-parlement.

Het parlement als staatsagentschap valt rechtstreeks onder het Zweedse ministerie van Culturele Zaken. Het hoofdkantoor staat in Kiruna, maar er zijn ook kantoren in Jokkmokk, Tärnaby en Östersund.

De belangrijkste taak van het Sámi-parlement is om zorg te dragen voor het levend houden van de cultuur van Samen. De taken van het parlement zijn geregeld in de Sami-parlementswet:

- Een centrale administratieve instantie voor de rendierhouderij
- Beslissen over de verdeling van de staatssubsidies en fondsen
- Benoemen van bestuur voor Sameskolan (de Sami-school), zoals bedoeld in de Zweedse onderwijswet,
- doelstellingen bepalen voor en leiding geven aan de ontwikkeling van de Samische taal

- Bijdragen aan de 'societyplanning' en er op toe zien dat er rekening wordt gehouden met de behoeften van de Samen, inclusief de belangen van de rendierindustrie voor het gebruik van land en water,
- Informatie geven over de situatie van de Sami
- Uitvoeren van andere taken die volgens de wet of een ander statuut tot de zaken van het Sami-parlement behoren.(bron: sametinget.se, 2016)

Wat opvalt is de reductie van de rendierhouderij als wijze van bestaan tot die van een (vlees)industrie. De Zweden hebben nog een lange weg te gaan.

Zie verder Zweedse Sametinget

De Samische Parlementaire Raad

De Samische parlementen in Noorwegen, Zweden en Finland werken samen via de Samische Parlementaire Raad - de Sámi Parliamentary Council (SPC), die in het jaar 2000 is opgericht.

De Russische Samen zijn vaste deelnemers aan de SPC. De Samen moeten in staat zijn hun taal, cultuur en gemeenschapsleven te behouden en te ontwikkelen, zowel binnen als tussen nationale staten. De SPC helpt bij het coördineren van de politieke behandeling van zaken waarbij de Samen betrokken zijn, en helpt de ontwikkeling van praktische vormen van samenwerking tussen de Samische parlementen te vergemakkelijken.

Zie verder Saami Council

de Samische vlag

De protesten tegen de indamming van de Alta-rivier leidde tot de creatie van een driekleurige Sámi-vlag. deze werd in 1977 ontworpen door Synnøve Persen, een kust-Samen uit Porsanger in Noorwegen. Deze vlag kreeg geen brede acceptatie waarna een wedstrijd werd uitgeschreven voor een nieuw ontwerp. Het ontwerp van de Sámi-kunstenaar Astrid Båhl werd gekozen.

Het thema van de vlag is afgeleid van het gedicht Sons of the Sun (Páiven párneh) van de Zuid-Samen Anders Fjellner, waarin de Samen worden beschreven als zonen en dochters van de zon.
De cirkels stellen de zon (rood) en de maan (blauw) voor. De kleuren van de vlag - rood, blauw, groen en geel - zijn dezelfde als in de traditionele kleding van de Samen.

De Sámi hebben twaalf vlagdagen die zijn goedgekeurd door de Sámi-conferentie. de belangrijkste is de Nationale dag van de Sámi op 6 februari is. Dit is de datum van de conferentie van 1917 in Trondheim.

Arne Sørli schreef de muziek bij het gedicht en de melodie werd aangenomen tijdens de 15e Saami-conferentie, die in 1992 in Helsinki werd gehouden. De teksten zijn vanuit het Noord-Samisch vertaald naar andere Samische talen.

Sinds de oprichting in 1956 heeft de Sámi-raad zich actief beziggehouden met Sámi-beleidstaken.

Het primaire doel van de Sámi Council is de bevordering van de rechten en belangen van de Samen in de vier landen waar de Samen wonen. De belangrijkste taak van de Sámi-raad is om het gevoel van affiniteit onder de Sámi-bevolking te consolideren, erkenning voor de Samen als natie te verkrijgen en de culturele, politieke, economische en sociale rechten van de Samen te handhaven in de wetgeving van de vier staten (Noorwegen, Zweden, Rusland en Finland) en in overeenkomsten tussen staten en vertegenwoordigende Sami-organisaties.

Het werk van de Sámi-raad is gebaseerd op de besluiten, verklaringen, verklaringen en politieke programma's van de Sámi-conferentie. Sámi Council geeft adviezen en doet voorstellen over vragen over de levensbehoeften, rechten, taal en cultuur van de Samen en vooral over kwesties met betrekking tot de Samen in verschillende landen. (bron: Sámi-council)

Zie verder Wikipedia: Saami council
Zie verder Saami Council